|
Michelangelo kreeg van een bewonderaar de vraag hoe hij het nu voor elkaar kreeg om zo’n groot, massief blok steen met hamer en beitel zo te bewerken dat het werd omgevormd tot een prachtig beeld. De kunstenaar antwoordde: ‘Ik vorm niet de steen om tot een beeld, ik bevrijd het beeld dat in de steen zit opgesloten.’ Wat een prachtige visie op counselling! Het maakt duidelijk dat de mens die hulp inroept, het antwoord, de oplossing, het leven in zichzelf heeft. Maar door een samenloop van gebeurtenissen vastgelopen, niet in staat is om zijn eigen ‘beeld’ te onthullen. Daarvoor heeft hij tijdelijk een ‘Michelangelo’ nodig, die hem helpt zich te bevrijden en tevoorschijn te komen als prachtig ‘beeld’. Uit een bevroren, gestolde, als een gevangenis voelende situatie, zodat hij weer ruim kan ademhalen en zich vrij kan bewegen. Het werk van een counsellor lijkt wel een beetje op beeldhouwen. Het vraagt evenveel geduld en inderdaad soms bikken, hakken en vijlen. En de vaste overtuiging dat daar binnenin een prachtmens zit, waard om te bevrijden! Hoeveel tijd, zwoegen en tranen dat soms ook kost. Counselling is de laatste jaren sterk in opkomst. Waar het in Amerika en Engeland al jaren heel gewoon is om zelfstandig de laagdrempelige hulp van de counsellor in te roepen, denken in Nederland nog veel mensen dat je met psychische problemen eerst naar de huisarts moet. En dat je daarna voor langere tijd bij ‘de psych loopt’. Vaak wordt die stap dan ook lang uitgesteld. Vanwege de hoge drempel, het gevreesde negatieve stigma. Wat zullen zewel denken? Dat ik niet helemaal spoor? Teleurstellende ervaringen in het verleden en lange wachtlijsten completeren het weinig opwekkende beeld. Maar voor mensen zonder een psychische pathologie is er ook een kortere weg. De counsellor biedt individuele, psychosociale begeleiding en ondersteuning aan mensen die emotioneel tijdelijk zijn vastgelopen in hun leven. Waar kun je tegenaan lopen? Rouw- en verliesverwerking, relatieproblemen in en buiten je gezin, moeite met het stellen van grenzen in je werk- of privéleven. Maar ook traumaverwerking en het omgaan met hoogsensitiviteit behoren tot het werkterrein. De hulpvraag kan gepaard gaan met allerlei signalen als chronische vermoeidheid, lusteloosheid, stress, overspannenheid of vage lichamelijke klachten. Lichaam en geest zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Je lichaam geeft je niets anders dan een alarmsignaal: sta eens even stil bij jezelf, er is iets in je leven dat om aandacht vraagt! Praten helpt. Discretie gewaarborgd, want counselling is strikt vertrouwelijk en valt onder het beroepsgeheim. Ieder mens beschikt over een aangeboren zelfhelend vermogen. En ook over de hulpbronnen om dit vermogen in te zetten voor verandering en groei. De aanpak is daarom niet directief of adviserend, maar vraaggericht. Jij en je verhaal, jouw beleving en emoties staan centraal. Je bent autonoom, je hebt keuzevrijheid en je bent zelf verantwoordelijk. Persoonlijke counselling kan je helpen om de balans in jezelf en je leven terug te vinden. Soms met behulp van praktische oefeningen, word je begeleid om je functioneren te verbeteren. En om nieuwe inzichten te verwerven, want een stukje psycho-educatie hoort er vaak ook bij. Gaandeweg veranderen je gevoelens, overtuigingen en gedrag en krijg je weer grip op je leven. Het mooie is dat de oplossingen altijd liggen binnen je eigen mogelijkheden. Je gaat op ontdekkingsreis in jezelf en haalt samen met de counsellor dat mooie verborgen beeld van jezelf - dat je allang in je draagt – tevoorschijn. Een kunstwerk! Freedom, sculpture bij Zenos Frudakis 
2 Opmerkingen
5/1/2014 1 Opmerking AangeraaktEen mens heeft aanraking nodig. Het kalmeert en stelt gerust. Een moeder troost haar baby door het kind te pakken, het tegen zich aan te houden en te strelen over de rug en het hoofdje. Door het fysiek te laten voelen: ik ben er, je bent niet alleen, ik hou je vast.
Je huid is je grootste orgaan en een onderschat zintuig. Tegenwoordig zijn we, van klein tot groot, veel individueel bezig. Op school, achter de computer, bij de TV … daarbij zitten we vooral ‘in ons hoofd’. Het maakt dat je minder lichaamsbesef ontwikkelt, met negatieve gevolgen voor het leren en je gezondheid. Goede aanraking is weldadig! Sterker nog, het is een levensbehoefte, net als lucht, water en voedsel, liefde en veiligheid. Huidcontact levert een bijdrage aan een betere stofwisseling, een betere doorbloeding en een sterker immuunsysteem. Aanraken en aangeraakt worden is dus belangrijk voor een goede emotionele ontwikkeling! Al in 1760 schreef een Spaanse bisschop aan zijn superieuren in Rome, dat kinderen in weeshuizen, ook al hadden ze onderdak en voedsel, ‘stierven van verdriet’. In de jaren 1930-1940 stierven weeskinderen in Amerikaanse ziekenhuizen massaal, om de simpele reden dat het hun ontbrak aan aanraking en emotionele verbondenheid. De kinderen die gescheiden waren van hun ouders raakten in een toestand van slopend verdriet. In het Griekse woord ‘haptein’ voor ‘aanraken’ zitten de elementen ‘heel maken’ en ‘ontmoeten’. Eenzame ouderen vinden het heerlijk: die lieve hond die wekelijks op bezoek komt in het verzorgingshuis om door de mensen te worden gestreeld. De positieve effecten ervan zijn aangetoond: mensen worden er blij van, ontspannen zich en hun bloeddruk daalt! In Zweden werd op school onderlinge kindermassage ingevoerd. Effecten: meer rust in de groep, socialer gedrag en betere leerresultaten. Want een ontspannen kind staat open voor nieuwe indrukken! De kinderen leerden op natuurlijke wijze met hun eigen grenzen en die van de ander om te gaan. Ze ontwikkelden respect voor zichzelf en elkaar, zaten beter in hun vel (letterlijk!) en pestgedrag nam af. Ze voelden zich meer geborgen bij elkaar en veilig in de groep. Over aanraken gesproken … wie werd nog niet geraakt door de onbetaalbare film Les intouchables? Twee wildvreemden worden onafscheidelijke vrienden. Twee werelden raken elkaar, die elkaar normaal nooit ‘toucheren’. Voor buitenstaanders lijkt het een onmogelijke vriendschap. Maar Driss en Philippe voelen zich onafscheidelijk. Door het commentaar van buitenstaanders laten ze zich niet raken. Door elkaar des te meer … Apart zijn ze een hoopje ellende. Samen genieten ze van de kleine, leuke dingen van het leven. In onze westerse cultuur wordt er maar weinig aangeraakt. Het ‘mag’ alleen in de privésfeer, technisch – in de gezondheidszorg -, en volgens de algemene sociale regels. We hebben allemaal die veilige comfortzone om ons heen, waar een ander niet binnen mag, tenzij jij daar toestemming voor geeft. Dat is goed, duidelijk en bedoeld om respectvol met elkaar om te gaan. Maar het voelt soms ook afstandelijk en eenzaam. Aanraken kan op veel manieren - ook op de verkeerde … slaan, afweren, wegduwen, knijpen, tot mishandeling en misbruik aan toe. Agressieve vormen van aanraken zijn bedreigend, beschadigend. Heb je dat veel meegemaakt, dan vind je aangeraakt worden niet OK meer. Het voelt onveilig. Misschien scherm je je ervoor af, vermijd je het. Maar daardoor mis je ook wat je wèl nodig hebt: goede aanrakingen. Om aanraking te kunnen voelen, heb je een gezond zintuig van voelen nodig. Dat er geen harnas om je ziel zit, waardoor je gevoelsleven wordt uitgeschakeld. Weliswaar beschermt het je tegen pijn. Maar het maakt ook dat je goede woorden, hartelijke aanrakingen, het zachte dringen van de Heilige Geest niet kunt voelen. Het gaat allemaal aan je voorbij, het doet je niets. Als je gevoelloos bent geworden door te veel pijn, dan heb je genezing nodig van dit zintuig. Om fysieke aanraking te kunnen verdragen, en innerlijke aanraking te kunnen toelaten. Daarvoor is een veilige setting nodig. En de moed om te stoppen met je oude manieren van pijnverdoving. Om alsnog te durven gaan voelen, zodat je achterstallig onderhoud kunt doen aan je ziel. Dan heb je betrouwbare mensen om je heen nodig, die je voorzichtig mogen aanraken, fysiek en met hun woorden, zodat je kunt ervaren hoe aanraking ook kan zijn: respectvol, liefdevol en uitreikend naar jou als mens. Onze Maker zei het al in het begin: ‘Het is niet goed dat de mens alleen zij ...’
Daarom gaf hij mensen aan elkaar, om in liefde en verbondenheid met elkaar te leven. In het huwelijk, als gezin, in familieverband en in vriendschapsrelaties. God is een relationele God en hij maakte relationele wezens. Ieder mens op deze planeet heeft dezelfde fundamentele behoefte aan intermenselijke verbondenheid. Voor mij is de mooiste ontwikkeling in relatietherapieland de Emotionally Focussed Therapy (EFT), beschreven door dr. Sue Johnson*. In de praktijk van haar werken met paren herontdekte zij dit goddelijke principe. Ook de Britse psychiater en clinicus John Bowlby onderzocht en beschreef: mensen willen hechten! Liefdevolle verbondenheid en troost zijn net zo noodzakelijk om te overleven als voedsel en water. En hij ontdekte dat de kwaliteit van de band met geliefden op jonge leeftijd de sleutel vormt van de ontwikkeling van de persoonlijkheid. En ook bepaalt hoe iemand als volwassene verbinding maakt met anderen. Zó belangrijk is ouderliefde en ouderbeschikbaarheid. Mensen hebben elkaar nodig! Een heel leven lang. Volwassenheid staat niet gelijk aan zelfstandigheid en onafhankelijkheid, zoals heel lang is gedacht. Het is juist een teken en een bron van kracht, als je in staat bent om je tot anderen te wenden voor emotionele steun. Toegepast op de huwelijksrelatie: als je zeker weet dat je geliefde achter je staat, sta je steviger in het leven. Hoe meer we onze partner de hand kunnen toesteken, hoe beter we ook op onszelf en onafhankelijk kunnen functioneren. Uit onderzoek naar de hechting bij volwassenen is gebleken dat we beter kunnen omgaan met pijn, als we ons verbonden voelen in een veilige relatie met onze partner. We zijn we meer op ons gemak en kunnen beter steun zoeken en geven aan elkaar. Een liefdevolle verbinding beschermt tegen stress en helpt om beter om te gaan met de uitdagingen en trauma’s van het leven. Dat strekt zich ook uit naar andere, niet-partnerrelaties. Veilige verbondenheid maakt ons ook in de buitenwereld sterker. We kunnen meer openstaan voor nieuwe informatie en ervaringen, zijn nieuwsgieriger en durven meer risico te nemen. Een ongelukkige relatie daarentegen heeft een negatieve uitwerking op ons immuun- en hormoonsysteem en op het zelfhelend vermogen van ons lichaam. De kwaliteit van onze relaties heeft grote invloed op onze mentale en emotionele gezondheid. Gelukkig getrouwden worden gemiddeld ouder. Maar spanningen in het huwelijk verhogen het risico op een depressie met een factor 10! Sue Johnson ontdekte de onderliggende noodkreten van echtparen, die elkaar in haar therapieruimte in de haren vlogen. Zo moeilijk uit te spreken in het vuur van het gevecht. ‘Ben jij er werkelijk voor mij, als ik je nodig heb? Zie je mij, hoor je mij? Wil je me vasthouden?’ Als de verbondenheid in gevaar komt, voelt dat als een oerpaniek. Het hechtingsalarm gaat af en de emoties lopen hoog op. Wat maakt EFT nu zo anders en zo effectief? Het feit dat emoties niet worden beschouwd als (lastige) bijverschijnselen, maar juist als het voertuig naar verandering. Emoties brengen paren in beweging op de weg terug naar elkaar. Niet het veranderen van gedachten of het leren van communicatietechnieken, maar de erkenning van gevoelens en emoties zijn bepalend voor het slagen van de therapie. De terugval na cognitieve therapie is helaas groot. Rationeel begrijpen paren wel hoe het moet, ze willen dat ook echt, maar het lukt ze niet om het vol te houden, omdat hun gevoelens niet voldoende zijn meegekomen. Er is niet genoeg stilgestaan bij de pijn van relatietrauma, de noodzaak van vergeving en het herstellen van vertrouwen. Van de paren die EFT hebben gevolgd, heeft 75% baat bij de therapie. En van die 75% valt 90% niet terug! Dat is een opmerkelijk goed resultaat. Ze leren de weg terug te vinden naar elkaars hart en gevoelens. Ze krijgen een ander taalgebruik en zijn meer attent op de hechtingssignalen die de ander uitzendt. De dingen die vroeger knallende ruzies veroorzaakten, kunnen ze nu sneller relativeren en eenvoudiger oplossen. Het ‘buitenkantgedrag’ van boosheid en protest, of van verkilling en zich terugtrekken, wordt door de partners sneller herkend als een uiting van een onderliggende, onvervulde behoefte. Negen van de tien keer is het conflict op te lossen door elkaar tijd en aandacht te geven en werkelijk naar elkaar te luisteren. Partners zijn niet meer zo bang om elkaar kwijt te raken in een crisis. Het basisvertrouwen in elkaar kan sneller worden hersteld. Het gaat niet meer over rondslingerende vuile sokken of het dopje van de tandpasta, maar over contact. Over: ben jij er voor mij als ik het moeilijk heb? Hoe belangrijk ben ik voor je? Ben ik veilig bij jou, als ik mijn kwetsbaarheid toon? Houd me vast … De partners hebben blijvende verandering teweeggebracht in hun relatie en tools in handen gekregen voor een leven lang liefde. Als een huwelijk mislukt, ligt dat niet aan een steeds groeiend conflict, maar wel aan afnemende genegenheid en emotionele ontvankelijkheid. Aan een toenemende afwezigheid van intieme interacties. EFT slaat de weg terug in en helpt paren om zich weer toegankelijk, ontvankelijk en betrokken te durven opstellen naar elkaar. Het voelt riskant om de ander je zachte kant te laten zien, wanneer je die lang hebt moeten beschermen vanwege knallende, pijnlijke ruzies of een langere tijd van langs elkaar heen leven in dodelijke stilte. EFT werkt langzaam toe naar een veilige setting, waarin het weer mogelijk wordt om je kwetsbaar op te stellen naar elkaar. Dat zijn de cruciale momenten die een nieuwe, positieve spiraal van liefde en verbondenheid kunnen inzetten. En die ook de therapeut diep gelukkig maken … *Bron: ‘Houd me vast’ van Dr. Sue Johnson Dat wij kunnen voelen met ons hart en met ons lichaam, maakt ons tot mensen. Zonder gevoelens zouden we gevoelloze robots zijn. Wat je doet met hart en ziel, dat doe je met blijdschap, met alles wat in je is, toewijding, overgave, hartstocht, enthousiasme. En dat is dan ook aan je buitenkant te zien!
Emoties zijn de uitdrukking van gevoelens: de manier waarop we uiten wat van binnen in beweging is gebracht. Er worden doorgaans 4 basisemoties onderscheiden: bang, boos, blij en bedroefd. Je voelt ze van binnen en je kunt ze uitdrukken in woorden, gebaren, expressie, kortom met je lichaam. Waardoor ze ook voor anderen zichtbaar, hoorbaar, voelbaar, tastbaar worden. Alle mensen ter wereld hebben dezelfde, ingeschapen, universele basisemoties. Of en hoe zij die uiten is sterk cultuurbepaald. Vergelijk een groep Amerikanen die naar een griezelfilm kijkt, met een groep Japanners die hetzelfde doet. Je zult een groot verschil zien! Maar van binnen voelen ze dezelfde emoties. Emoties zijn net als de benzine in de motor die de auto voortbeweegt: de energie die ons in beweging brengt. Emoties intensiveren en verrijken ons leven. Zonder emotie is niets echt belangrijk. Maar mèt emotie kan alles belangrijk worden! Gevoelens zetten ons in beweging om op een gezonde manier te reageren. Ze zijn belangrijk om de waarheid in het leven te ontdekken. Die wijsheid had Salomo al, toen hij het conflict tussen de twee moeders met de ene baby oploste. Toen hij de oprechte uiting van haar emoties zag, wist hij wie de echte moeder was. De God van liefde is een God van emoties! Hij gaf ons een fijnbesnaard gevoelsleven. Dat samen met je ratio werkt als een dashboard, een zuiver kompas. En het is ook een fijn afgesteld waarschuwingssysteem. Het laat je voelen: hé, er is wat loos! Wat voel ik? Waar jij jezelf misschien nog voor de gek houdt - dat het niet zo erg is om je lijf te overbelasten, maandenlang veel te hard te werken, te veel te drinken, eten, roken, te weinig te slapen, … - daar laat je lichaam zich niet bedotten. Het reageert echt en eerlijk. Je gaat je doodmoe voelen, misschien wel uitgeput, misselijk, kortademig. Je lichaam kan niet liegen! Negeer je de signalen, dan presenteert je lichaam je vroeg of laat de rekening. Als de signalen die je voelt vaag zijn en je niet meteen kunt plaatsen wat er aan de hand is, focus dan eenvoudig een poosje op dat lichaamsgevoel. Bid: Heer, wat maakt me zo moe? Waarom voel ik die spanning in mijn maag, die pijn in mijn schouders, waarom adem ik zo hoog? Wat is het dat me benauwt? Wat maakt me zo onrustig? Mijn lijf weet het al, maar ik nog niet … wilt U het me duidelijk maken? Mijn eigen ervaring is dat God bij deze introspectie met je meevoelt en je vroeg of laat antwoord geeft. Soms rechtstreeks aan je hart, soms in gesprek met iemand anders. Wij zijn allemaal nakomelingen van 300 jaar Westers rationalisme. Overgenomen uit de oude Griekse filosofie, die stelde dat de geest boven het lichaam staat. Dat logica en verstand voorop gaan. Dat je met je ratio moet heersen over wat je voelt. Gevoelens werden afgedaan als grillig en onbetrouwbaar, als zwak en ondergeschikt. Wat je lichaam voelde, zouden alleen maar verwaarloosbare restanten zijn van dierlijke instincten. Dat werd later nog eens bevestigd door Darwin. Dit denken vindt je nergens in de Bijbel terug! Inzicht en fijngevoeligheid gaan hand in hand. Paulus in Filippenzen 1:9 ‘Dit bid ik, dat je liefde nog steeds meer overvloedig moge zijn in helder inzicht en alle fijngevoeligheid, om te onderscheiden, waarop het aankomt.’ De Statenvertaling: ‘… in alle gevoelen …’ Toch is het Griekse denken helaas ook het christendom binnengeslopen. Geloven werd: een leer aanhangen. De juiste kennis verzamelen. Je aan de regels houden, de juiste gebeden kennen, de vastgestelde tradities volgen, ge- en verboden gehoorzamen. En verder vooral niet te veel voelen. Dat lastige zieltje trok je alleen maar naar de aarde. We leerden volharden. En wat je in je lichaam voelde, daar moest je boven staan. Paulus weer! Nu in Romeinen 12: Wees blij met de blijden, en ween met de wenenden!’ God schiep in onze hersenen spiegelneuronen, die maken dat we kunnen meevoelen met wat een ander voelt. Om dan in beweging te komen en te doen wat nodig is voor die ander. ‘Ween met de wenenden’ … rouw met de rouwenden. Luisteren is genoeg. Woorden hoeven niet, zijn er niet. Als jij er maar bent … En wees blij met de blijden. Leef oprecht met ze mee en verdubbel hun vreugde door erin te delen! Gevoelens zijn niet goed of fout: ze zijn er, en je doet er goed aan, ze serieus te nemen. Je gevoelens zijn een venster waardoorheen je de waarheid kunt zien: hoe het ècht met je is gesteld, van binnen. Geestelijk en lichamelijk gezond zijn kan alleen maar, als je een gezonde relatie hebt met je ziel en je lichaam. De ware gezondheid van je geestelijk leven kun je meten aan hoe je je voelt. Dus: je moet goed voelen, om je goed te voelen! Het is tekenend dat men tegenwoordig zegt: emoties tonen is je kwetsbaar opstellen. Kennelijk zijn veel mensen ooit gekwetst, toen ze open, echt en puur waren in het uiten van hun emoties. En hebben ze er daarna wijselijk voor gekozen om niet zo snel meer iets van hun innerlijk te laten zien. Of zelfs helemaal te stoppen met voelen. Als je gevoelsleven is afgevlakt en verdoofd door te veel levenspijn, dan heb je genezing nodig van het zintuig voelen. Moed, om alsnog te gaan voelen en om samen met iemand die je vertrouwt, achterstallig onderhoud te gaan doen aan je ziel. Om te stoppen met je oude manieren van pijnverdoving en te laten komen wat er dan komt. Met vertrouwde mensen om je heen, die een klankbord en veilig vangnet voor je willen zijn. Zodat je ziel kan genezen en je kunt zeggen: It is well with my soul. Ik voel mij goed! 25/9/2012 3 Opmerkingen Asperger in het huwelijkIk vraag mijn cliënt in het eerste gesprek, wat ze wil bereiken met de counselling. Ze wil steviger worden, sterker. Ze voelt zich nu zo kwetsbaar … Ze leeft al 33 jaar met een man die anders is dan anderen. Sinds een paar jaar weet ze dat hij het syndroom van Asperger heeft. Zichzelf is ze in haar huwelijk helemaal kwijtgeraakt. Ze heeft allerlei vage, lichamelijke klachten gekregen en voelt zich emotioneel en wiebelig. De grenzen van haar incasseringsvermogen zijn bereikt.
Te vaak ontaarden gesprekken in ruzies. Haar armen zitten nog vol blauwe plekken van de laatste aanvaring. Ik luister bewogen. Wat is de interactie tussen deze twee mensen scheefgegroeid ... Sinds de jaren ‘90 wordt het syndroom van Asperger beschouwd als een variant van autisme, met als voornaamste kenmerken: moeite met het begrijpen en inschatten van sociale interacties, weinig tot geen empathie, egocentrisch denken, moeite met het maken en houden van vrienden, oog voor detail en moeite met het verwoorden van gevoelens. Asperger komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en heeft een genetische component. Veel Aspergers compenseren hun onvermogen door sociaal wenselijk gedrag aan te leren. Met hun charme en intellect slagen ze erin, zich staande te houden in de gewone mensenwereld, maar eenmaal weer thuis zijn ze uitgeput van het toneelspelen. Simon Baron-Cohen beschrijft, dat mensen met dit syndroom - neurologisch aanwijsbaar - sterk zijn gericht op technische details en resultaten en juist weinig op contact en samenwerking. Vaak hebben zij het gevoel dat ze niet echt tot de wereld rondom hen behoren. In Amerika noemen ze het wel eens gekscherend‘Wrong Planet Syndrome’. Als ze al een partner vinden en kinderen krijgen, is er veel zelfkennis, een juiste focus op mogelijkheden en onmogelijkheden en wederzijdse aanpassing nodig. Maar vaker raken ze buiten hun wil gescheiden. Mijn cliënt trouwde, naar bleek, een man met Asperger. Wat trok haar aan? Zijn structuur en stabiliteit, vaste patronen, het rots-in-de-branding-gevoel: hij regelt en overziet het allemaal. Hij heeft geen behoefte aan onverwachtse veranderingen en praten over lastige gevoelens. Kortom, een veilige haven. Een veilige haven … dat is zo’n huwelijk wellicht in het begin, zolang er nog geen kinderen zijn. Maar daarna verandert het. In een gezin is het vaak improviseren en inspelen op onverwachte dingen. Daar heeft de partner met Asperger grote moeite mee. Zijn onmacht uit zich vaak in woede. Het is niet zo veilig meer en je ontdekt als vrouw bovendien dat je meer nodig hebt: empathie, contact en steun. Een maatje naast je, een flexibele en betrouwbare vader die kan omgaan met de emoties en behoeften van jullie kinderen en met die van zichzelf. Mijn cliënt kan er niets aan doen, ze kan de laatste tijd nauwelijks meer iets van haar man verdragen. Ze is te lang en te veel door hem bezeerd, zowel psychisch als lichamelijk. Jarenlange minachting heeft diepe voren getrokken in haar zelfbeeld. Ze weet wel dat je identiteit niet afhangt van je prestaties, maar … bij hem is dat het enige dat telt. Ondanks alles vinden veel christenvrouwen scheiden geen optie. Zij willen een weg vinden om het vol te houden. De uitdaging is dan: voor zichzelf leren opkomen en grenzen bepalen. En, naast het huwelijk een leuk, eigen leven ontwikkelen om te kunnen opladen. Voldoening halen uit een studie, hobby, vrijwilligerswerk. Samen zijn met vriendinnen, die een emotioneel vangnet kunnen vormen. Zich aansluiten bij een lotgenotengroep en ervaringen delen. Verdragen, dat de partner daar misschien jaloers op zal zijn … want de tragiek is dat hij zich diep in ook heel eenzaam voelt. Ik geef mijn cliënt tools om haar weerbaarheid te vergroten. Om te beginnen zal ze de woorden ‘Mag ik …?’ afschaffen in de communicatie met haar man. In plaats daarvan zal ze hem rustig vertellen wat ze wil en wat ze gaat doen. We oefenen de bijbehorende lichaamshouding en ze voelt het verschil! Een paar maanden later. Het gaat beter! Ze is fermer geworden. Zegt vaker: ‘Ik ga …’ en ‘ik wil ….’. Tot haar verrassing is hij haar minder gaan domineren. Het wordt gelijkwaardiger tussen hen. Ze behandelt zichzelf met meer respect en het effect is dat hij dat ook doet. Zijn woedeaanvallen zijn minder geworden. Onverkort moeilijk blijft de emotionele armoede. Haar man zegt wel eens: ‘je bent het nooit met me eens’. Hij bedoelt: we vinden elkaars golflengte nooit. Dat is precies het gemis in een Aspergerhuwelijk, ook al houden de partners wel van elkaar. Mijn cliënt beseft dat ze dat moet accepteren, als ze bij hem blijft. Maar tegelijk is er opluchting, dat zij haar deel kan doen om hun relatie te verbeteren. 1/4/2012 3 Opmerkingen Uitstraling‘Jullie zijn het zout der aarde. Maar als het zout zijn kracht verliest, waarmee zal het dan gezouten worden?’ (NBG) ‘Maar als jullie je invloed verliezen, wat moet er dan van de wereld worden? Jullie zijn het licht der wereld – een hooggelegen stad, die straalt in de nacht. Stop je licht niet weg!’ (Matt. 5:13, LW)
Zo daagt Jezus Zijn volgelingen uit, smaakmakers te zijn in deze wereld en het verschil te maken, invloed te hebben. Mensen met charisma te zijn, een mooi Grieks woord dat betekent: de uitstraling van iemand met een sterke persoonlijkheid. Iemand die zich bewust is van zijn identiteit, weet wie hij is en wat hij wil. Congruent in alle uitingen: zonder masker, van binnen en van buiten hetzelfde. God heeft van oorsprong alle mensen zó bedoeld! Mensen als expressieve wezens, die ieder op hun unieke wijze zichzelf tot uitdrukking brengen in de wereld. Op een authentieke manier invloed uitoefenen. Om zo’n smaakmaker te kunnen zijn, heb je een goed basisgevoel over jezelf nodig. Zelfvertrouwen, zelfbewustzijn. En dat begint met geloven in hoe God je ziet! Hij ziet jou graag een stukje van Zijn persoonlijkheid, Zijn veelkleurigheid weerspiegelen. Niemand heeft jouw unieke mix van talenten en eigenschappen. Jij bent daarvan de rentmeester. Je hoeft jezelf dus niet meer met anderen te vergelijken, want er is toch niemand zoals jij. God bedoelt jou als enige in jouw soort! Jij bent één van Zijn kleuren die je aan de wereld mag geven. Vaak is het dit, waar cliënten in mijn praktijk naar op zoek zijn: naar zichzelf. Wie ben ik? Wat wil ik? Ik heb het altijd anderen naar de zin gemaakt, hun goedkeuring gezocht en bevestiging nodig gehad. Maar mezelf goedkeuring geven? Hoe moet dat? Mijn cliënt heeft haar relatie zien stranden. Ze begrijpt er niets van. Ze heeft haar man in alles gevolgd, ze is hem altijd trouw geweest. Heeft zichzelf altijd weggecijferd voor zijn belangen. Ze heeft zelfs niet haar eigen opleiding afgemaakt, om in zijn zaak te kunnen komen werken. Ik zie haar radeloosheid, nu hij weg is. Ze kan niet meer op hem steunen en moet het allemaal alleen doen met drie kinderen. Dat kan ze helemaal niet! Waar is het misgegaan? Voor een goede relatie zijn twee sterke persoonlijkheden, twee hele ‘ikken’ nodig. En niet een hele en een halve ‘ik’. In een evenwichtige relatie geven de partners elkaar in vertrouwen ruimte. Hun relatie is een verbond, gebaseerd op gelijkwaardigheid. Zo kunnen ze vrijheid ervaren en tegelijk verbondenheid. Wat gebeurt er in een relatie als de één een sterke persoonlijkheid heeft en de ander veel minder of niet? Als die in het patroon zit van volgen, aanpassen, overlaten, geen grenzen stellen en zelf geen verantwoordelijkheid durven nemen? Dan groeit het scheef en gaat de een de ander op den duur verstikken. Want dit patroon gaat vaak gelijk op met claimen en controleren. Het gevaar is dan niet denkbeeldig, dat de sterkere helft vroeg of laat bezwijkt onder de druk. De wijk neemt, omdat het te benauwd wordt. En in het slechtste geval op een ander valt, die wel onafhankelijk, zelfbewust en sterk is. Als echtparen pas in dit stadium naar de praktijk komen, zijn ze eigenlijk al te laat. In vaktermen: een buitenechtelijke relatie is een contra-indicatie voor relatietherapie. In gewone taal: als er al een derde in het spel is, dan is herstel van de relatie heel moeilijk. Vaak loopt het uit op een echtscheiding. Het enige dat mij dan nog rest, is met de achtergelaten partner in individuele therapie gaan werken aan ik-versterking. Waar is het misgegaan? Waar is mijn cliënt zichzelf kwijtgeraakt? Of heeft hij/zij nog nooit echt een eigen identiteit gevonden? Vrijwel altijd stuit ik dan op beschadigende levenservaringen en gaan we een verwerkings- en groeiproces in. Het dal in, erdoorheen en dan langzaam weer omhoog. Dat kost tijd en tranen. Maar het levert zo veel op! Niet langer een afhankelijk en onvolwassen ‘halfje’, maar een hele, geheelde volwassene. Een volwaardige, zelfstandige persoonlijkheid. Iemand met zelfvertrouwen, die voor zichzelf kan opkomen. En zichzelf met net zoveel respect behandelt als een ander. Wat is kenmerkend voor mensen met een sterke persoonlijkheid? Ze zijn sociaal vaardig, maken makkelijk contact. Als ze iets zeggen, trekken andere mensen zich daar wat van aan. Ze zijn spontaan en zitten goed in hun vel. Ze blijven rustig bij stress, zijn vrolijk en optimistisch van aard. Ze zijn transparant en uiten wat ze voelen: stoppen hun emoties, optimisme en passies niet onder stoelen of banken. Ze hebben er geen moeite mee om gezien te worden. In feite doen ze precies datgene waartoe Jezus Zijn discipelen aanspoorde: Stop je licht niet weg! Als jullie je invloed niet laten gelden, wat moet er dan van deze wereld worden? Wees een smaakmaker en laat je zuivere levenswandel maar zien, net als het licht van een hooggelegen stad. Goed nieuws! Charisma is voor 50% aangeboren. Iedereen krijgt een unieke persoonlijkheid met een eigen uitstraling mee en onder de juiste omstandigheden komt die vanzelf uit de dop. De andere helft is aan te leren! Iemand met een sterke persoonlijkheid is niet alleen maar extrovert. Een belangrijk ingrediënt van charisma is luisteren, een vaak onderschatte vaardigheid. Wie luistert, laat zien dat hij de ander accepteert, meeleeft, oprecht geïnteresseerd is. Mensen knappen op van een luisterend oor! Heb je moeite met je ontspannen bewegen in grote groepen? Zie je op tegen die verjaardag? Ga in de luisterstand zitten en toon je oprechte belangstelling in die ander. Stel vragen en laat in je reacties merken dat je aandacht hebt voor de ander en met hem meeleeft. Voor je het weet ben je je eigen verlegenheid vergeten en heb je een goed gesprek! Waarbij jij misschien wel heel weinig zegt … maar de ander iets goeds geeft: je aandacht. Daar knapt ieder mens van op! 9/2/2012 1 Opmerking Moeder!Een greep uit mijn boek: verzamelde columns over het moederschap
MSN - Moeders snappen niks! Jarenlang maakte ze met haar vriendinnetjes de buurt gezellig onveilig met stoepkrijt, skates, hutten, balspelletjes en enthousiast meidengejoel. Maar op een dag werd alles anders. Vier jaar geleden. Het groepje van 5 heeft elkaar als vanouds van huis gehaald en een poosje babbelend door de buurt gekuierd. Nee, geen zin meer in stoepkrijten, hinkelen of verstoppertje. Daarvoor voelen ze zich nu echt te groot! Na een half uurtje komt Elze (11) al weer naar binnen. Op mijn verbaasde blik reageert ze met de historische woorden: ‘We weten niks meer te zeggen .... we gaan maar op MSN!’ Ik schiet in de lach. ‘Op MSN?? En weet je daar dan nog wèl wat te zeggen? Is dat nou gezellig, allemaal in je eentje thuis achter een computer? Samen is toch veel leuker? Buiten is toch veel lekkerder? Het is zulk heerlijk weer!’ Ongeduldig schouderophalen, wanhopige blik ten hemel, zucht. Moeders! ‘Mam, dat snap jij toch niet! Laat me nou maar!’ En sindsdien is er een MSN-wereld opengegaan, of liever gezegd binnengeslopen. Inmiddels is Elze 15. Haar PC staat beneden. Daarachter leeft ze een eigen leventje. Nooit een typediploma gehaald, maar evengoed ratelen de toetsen op topsnelheid. Om tussen de huiswerkbedrijven door te chatten met joost-mag-weten-wie allemaal tegelijk. Op haar gezicht de bijbehorende uitdrukkingen, meestal een grijns, af en toe een grinnik. Om de minuut een pliepgeluidje dat er weer een antwoord binnen is. Snel kijken! Die samenvatting maken komt dadelijk wel weer. Doppen met muziek in haar oren. Hoe je op die manier je huiswerk kan maken? Het is mij een raadsel, maar haar rapporten zijn tot nu toe in orde. Zolang krijgt ze het voordeel van de twijfel. ‘We doen samen ons huiswerk mam! We vragen elkaar dingetjes en zo!’ Aha ... ‘Hé Elze, mag ik ook mee lachen?’ vraag ik bij het zoveelste lachsalvo. Een verstrooide blik opzij van oh, zit jij er ook nog? Dan gauw terug haar www.wereldje in. Via de webcam laten ze elkaar foto’s uit hun kinderalbum zien. Een jongen uit haar klas schrijft haar hartveroverende taal, veilig achter zijn beeldscherm. Daar geeft het niet dat hij een kop kleiner is dan zij. Maar de volgende dag in de klas durft hij haar nog niet eens te vragen hoe laat het is! Na school stikt ze van de lach met haar vriendinnen op MSN. Dan moet ze voor godsdienst de verschillen tussen een aantal toekomstvisies onderzoeken. Haar groepje ‘doet’ new age, astrologie en tarot, en Elze neemt Openbaring voor haar rekening. Niet de slechtste keuze, denk ik stiekem. Maar wel een lastige. En jawel. Ineens hoort mam wèl bij de on line club! Elze bestookt me met duizend vragen en wisselt ijverig de antwoorden met haar groepje via MSN. Aan de veelvuldige pliepjes te horen wordt er aan de andere kant actief meegedacht. Nog meer vragen! Ik laat haar in de Bijbel duiken en in een tekst voor tekst verklaring, want moeder gaat natuurlijk niet alles souffleren. Het werkstuk levert een 8 op. Nieuwsgierig blader ik het door. ‘God staat achter de mensen en houdt van ze!’ hebben ze in de conclusie geschreven. Ik knik voldaan. Waar MSN al goed voor is … ! ************ Ach joh, je speelt toch niet met die sukkel? Nu de episode achter de rug is, halen we opgelucht adem. We zijn door een benauwde flessenhals gekropen met onze zoon van 10. In korte tijd veranderde Tim van een vrolijke boy die altijd opgewekt zwaaiend naar school fietste, in een somber kereltje dat in bed huilde en tegen de volgende schooldag opzag. Ik begrijp uit het verhaal dat zijn twee vriendjes hebben gekozen voor ‘verkering’ met de twee dames die het in de klas voor het zeggen hebben. Bijvoorbeeld over wie er wel en niet mag meedoen met tikkertje in de pauze. ‘Nou vooruit, voor deze keer dan, omdat het de laatste vrijdag voor de vakantie is … ‘ krijgt Tim te horen. Mijn klomp breekt en ik lach ongelovig … dat is toch te erg? Hoe kan het dat alle kinderen zich laten aanleunen dat twee van hen de klas in tweeën splitsen? De jongetjes doen alles om in het gevlei te komen en vooral, om erin te blijven. Desnoods verloochenen ze een vriendschap … ‘Ach joh, je speelt toch niet met die sukkel?’ zegt een omhoog gevallen dametje in de klas. Vriendje schudt zijn hoofd, maar doet een schichtige knipoog naar Tim, om zijn gezicht nog te redden. Die weet zo langzamerhand niet meer wat hij aan zijn kameraad heeft. De negatieve fluistercampagne begint z’n wrange vruchten af te werpen. Er is geen grip op te krijgen. Thuis spoor ik Tim aan, zich te richten op andere jongens in zijn klas en de pestclub links te laten liggen. Dat probeert hij uit alle macht, maar ze zoeken hem op en lopen vervolgens demonstratief met een boog om hem heen, ‘vanwege de luizen’. Werken aan weerbaarheid, heb ik ergens gelezen. Hoe, vraag ik me opstandig af! Hoe moet hij zich verweren tegen zulke zinloze messteken als ‘Hé watje! Je hebt een meidengezicht!’ Terugschelden? Openlijke vijandigheid? Dat lost niks op. En ik wil trouwens helemaal niet dat mijn kind een gevoelloze eeltlaag om zijn hart legt. Hij kan juist nog zo heerlijk ongerept en ongeremd voelen. Wat zou het prachtig zijn als hij ook als groot mens zo kon blijven. Maar nu deelt het leven de eerste klappen uit. Ik houd mijn hart vast. Tot nu toe liep het allemaal zo makkelijk. Haantje de voorste, lessen een makkie, altijd ’t eerste klaar, nooit om een weerwoord verlegen, langste benen, snelste met tikkertje … misschien keren juist die elementen zich nu wel tegen hem. In elk geval wordt hij door twee dametjes in de groep niet meer gepruimd. Te bijdehand? Te weinig onder de indruk van hun ontluikende charmes? Te ongenadig en te openlijk in zijn commentaar op hun fluisterpraatjes en sterallures? Hoe het ook zij, Tim begint nu tekenen van afbrokkelend zelfvertrouwen te vertonen. Mijn maag krimpt ineen als ik hem overloop, terwijl hij zichzelf ernstig in de spiegel staat te bestuderen. ‘Zie ik er wel leuk uit, mam? Ik heb toch geen luizen?’ Welnee kerel! Flauwe pesterij. Ik haal mijn hand door zijn mooie haarbos. ‘Heb ik een meisjesgezicht, mam? Dat zegt Ron’. Boos-verbaasd kijk ik naar zijn spiegelbeeld. Mijn moederhart staat op! Wie durft er een nadelig woord te zeggen over mijn zoon? Met z’n prachtig bruine, perzikgave huid, z’n blonde haar en blauwe ogen. Het is duidelijk, hier zijn een paar jaloerse plaaggeesten een boel onzin aan het bedenken om mijn kind onderuit te halen. Wat te doen? De vriendjes die nu heulen met de dames, zaten nog maar enkele weken geleden regelmatig gezellig babbelend bij ons aan tafel. Tim haalde ze trouw elke ochtend op. Totdat ze plotseling ‘anders’ gingen doen. ’s Avonds elf uur. Een enorme huilbui. ‘Het is al zo láng mam, en ik kan er niet meer tegen’ zegt ’ie daarna vreemd kalm. Alle alarmbellen in mijn hoofd rinkelen. Vechtlust! Dit moet stoppen! Het is zo redeloos, zo onbegrijpelijk flauw, maar tegelijk zo gemeen en destructief. De volgende dag bel ik de moeder van een van de vriendjes op. Ik vertel haar dat ik me zorgen maak over onze jongens en stort het hele verhaal in haar schoot. Ze is verontwaardigd. Wist van niets. Had alleen gemerkt dat Tim haar zoon niet meer kwam ophalen. Ze gaat het gesprek aan – jazeker, behoedzaam, maar wel duidelijk en vandaag nog! Het gewicht op mijn borst is weg. De volgende dag tussen de middag: ‘Mam, goed nieuws! Ron heeft sorry gezegd en dat ’ie ermee stopt. En dat ik zeker wel een paar rotte weken heb gehad? En dat hij tegen Ralf ook zal zeggen dat die ermee moet stoppen!’ Hoe grillig kunnen kinderen van tien jaar zijn, als het om hun plekje in de groep gaat. Wat is er weinig voor nodig om een kind ongelukkig te maken. Twee vriendjes besloten Tim niet meer aardig te vinden en dat was dan dat. Het gevolg was a hell of a time voor hem. Ze hebben nu besloten weer ‘goed’ tegen hem te zijn, en dat is dan dat. En Tim gaat weer opgewekt naar school. Ik verzucht ‘dank U wel Heer …’ en doe even mijn ogen dicht. Wat een kwetsbaar bezit, kinderen. ********** Kan ik dat zien op een plaatje? Hoe leg je een kleuter uit wat het koninkrijk van God is? Ik dacht het wel te weten: hem alle Bijbelverhalen inprenten, dagelijks bidden en op zondag samen zingen, luisteren en 'werken' over de Bijbel. En dan zal hij het toch wel zo'n beetje snappen, allemaal? Zo simpel werkt het niet, in elk geval niet bij onze Benjamin (5). Iedereen kan hem wel van alles vertellen, maar het gaat in het leven om harde bewijzen! Nieuwsgierig drinkt hij de wereld in met al zijn zintuigen. Zijn hersens draaien op volle toeren en willen voor alles een verklaring. Met Pasen vraagt hij zakelijk: 'Heb jij een plaatje, dat ik die gaten kan zien?' En: 'Waarom kan God ons wèl zien, maar wij Hem niet?' Hoe leg je nou uit dat het geloof nou juist het bewijs is van iets dat je niet ziet? De kinderlogica vat dat niet. Kinderen willen handvatten, tastbare bewijzen dat het werkt. Dat je kan zeggen: zie je nou wel? En ter onderstreping het liefst een wonder op z’n tijd; zo eentje als toen Jezus nog in levende lijve onder de mensen was. Aan tafel komt het gesprek op iemand die ernstig ziek is. We leggen in kindertaal uit dat er in deze wereld nu nog lijden is, maar dat er een tijd komt dat er geen oorlog, boosheid, ziekte of pijn meer zullen zijn. Dat de Heer heeft beloofd dat Hij alle tranen van de ogen zal afdrogen. En dat de duivel en zijn hele leger zullen zijn overwonnen. Benjamin weer: 'Kan ik dat zien op een plaatje?' 'Nee, Benjamin'. 'Maar je kan het toch wel tékenen? En dan moet je Jezus tekenen met hele dikke spierballen!' Tim (13) is naar een spetterende jeugdmeeting geweest. Gave muziek, leuke workshops en een spreker die startte met de gevleugelde woorden: 'Jullie gaan hier niet onveranderd vandaan!' Tim had zijn wenkbrauwen opgetrokken. Wat gaat hier gebeuren? Is dat gevaarlijk? Of juist mooi? Maar vervolgens had hij zich onbevangen in het gewoel gestort, zich 's middags uitgeleefd in een schilderworkshop en 's avonds aan de lippen van de spreker gehangen. Aan 't eind werd een oproep gedaan, en een groot aantal jongeren ging naar voren om te knielen voor gebed. 'Ben jij ook naar voren gegaan, Tim?' 'Nee, maar ik twijfelde wèl …' 'Hoezo dan?' Nadenkende frons. 'Ja … kwenie … ik hoor natuurlijk al bij Jezus, maar het is toch anders, als je groter wordt … het komt toch dichterbij je, op zo'n dag. Dat je ècht zèlf moet kiezen. Misschien ga ik de volgende keer wel … Dat je veranderd weg gaat … ik geloof toch wel dat het waar is.' Ons hart maakte een sprongetje. We weten heel goed dat het voor een persoonlijke relatie met Jezus niet genoeg is om het evangelie met de paplepel ingegoten te krijgen. Dit is nu zo'n kostbare, eigen ervaring voor onze oudste. Op school had de docente Godsdienst het zevende uur geen zin meer in lesgeven en de klas geen zin meer in les krijgen. Ze had met de benen op tafel een boom opgezet over de geestelijke wereld. Er ontspon zich een openhartig gesprek in de klas, waarbij allerlei ervaringen met het onzienlijke langs kwamen. Geesten oproepen, glaasje draaien, maar ook het krachtdadig ingrijpen van goede engelen. De docente had de tieners gewaarschuwd, dat occulte praktijken niet vrijblijvend zijn. Ze had er een getuigenis van een ervaring met goede engelen tegenover gezet. Ik dankte de hemel voor zo'n docente. Dit gesprek heeft ongetwijfeld meer impact op haar leerlingen gehad dan tien gewone lessen! Tim wil meer weten over de goede engelen. Ik zeg dat tweederde van de hemelse legerschare aan onze kant staat en door God wordt uitgezonden om Zijn kinderen te dienen. Ik vertel hem over iemand die wij kennen, hoe ze op haar fiets haar evenwicht verloor en onder een aanstormende auto dreigde te komen. Hoe onzichtbare, sterke handen haar halverwege de val opvingen en weer rechtop hielpen. Dat elk kind een engel 'heeft', die dag en nacht het aangezicht van God ziet. Tim laat het langzaam tot zich doordringen. 'Goed dat ik dat weet mam. Maar ik moet er wel in geloven hè, anders werkt het niet, uh, hij niet.'  Moeder!
De mooiste naam die er is … Moeder! De moeilijkste en tegelijk prachtigste taak ter wereld ... Moeder! Degene die je roept als de nood het hoogst is … Moeder! De belangrijkste persoon op aarde ... In dit autobiografische boek geef ik een openhartige blik in vijftien jaar moederschap. Je mag over mijn schouder meekijken tijdens die intensieve, maar tegelijk prachtige periode met drie kinderen van peutertijd tot puberteit. Meeleven terwijl ik speelde, stoeide, maar soms ook worstelde met de opvoeding. Moederen is, behalve multitasken, managen en van mooie momenten genieten, wel eens moeizaam modderen ... maar vooral veel lachen en me verbazen! ‘Juweeltjes’ noemde de hoofdredacteur de hoofdstukken, die eerder afzonderlijk verschenen in het magazine Charisma. Samen vormen ze een kroniek van een hedendaags christelijk gezin, ons gezin! Ik kreeg de waarde en waarheid van het evangelie van huis uit mee. Maar ik ontdekte ook dat God geen kleinkinderen heeft! Wanneer het geloof blijft steken in een ‘aangeleerd gebod van mensen’, zullen kinderen geen persoonlijke, levende relatie met God gaan ervaren. Zo lang ze klein waren, kon ik ze meegeven wat ik zelf had geleerd en wat voor mij persoonlijk waardevol was gebleken. Maar daarna was het aan henzelf om te kiezen wat ze ermee gingen doen! Dat opvoeden loslaten is, weten we allemaal. Maar hoe lastig dat kan zijn … daar draai ik geen doekjes om. Terwijl onze pubers nu opgroeien naar volwassenheid, ervaren we dat respect voor hun identiteit en de keuzes die ze maken - ook als die niet de mijne zijn - de enige manier is om een open, warme relatie met ze te behouden. We krijgen er volwassen kameraden voor terug, die nog steeds graag worden vastgehouden, maar dan in een juist getimede hug! Ik wil mij met dit boek graag verbinden met alle ouders, die zich net als ik wel eens hebben afgevraagd: hoe doe ik dat nou, mijn kinderen christelijk opvoeden in de wereld van vandaag? Er is geen enkele opleiding voor. En daar komt bij: kinderen doen niet wat je zegt - ze doen wat je doet ... 27/10/2011 0 Opmerkingen VergevingVoor veel mensen is vergeving een beladen zaak. Ze hebben er grote moeite mee. Er is hen onrecht en pijn aangedaan. Eenzijdig vergeven? Dan laat je de ander ‘er zomaar mee wegkomen’! Dat doet geen recht aan hun rechtvaardigheidsgevoel. En daarom houden ze hun wrok en boosheid vast … maar ook de pijn die daaronder zit. En ze lijden, psychisch en fysiek.
Vergeving … voor veel christenen iets dat je wel moet. Want er staat nu eenmaal dat als wij niet vergeven, onze hemelse Vader ons ook niet zal vergeven. Dat voelt als: er zit niets anders op dan te gehoorzamen. Dan loop je vroeg of laat vast. Je wilt het wel, je hebt het misschien al meermalen geprobeerd, maar … de pijn gaat maar niet over. Kleine dingen kun je makkelijk vergeven. Maar als een dronken automobilist je kind heeft doodgereden of je partner heeft je in de steek gelaten voor een ander, dan is het een heel ander verhaal. Iemand zei eens tegen me: ‘Ik heb het vergeven hoor, ik heb het losgelaten. Want anders word ik er zelf nog ziek van!’ Daar had ze een punt. Feit is dat vastgehouden wrok en niet geuite, onverwerkte psychische pijn vaak een uitweg zoeken via het lichaam. Mensen krijgen allerlei vage lichamelijke klachten of zwaardere, zoals migraine of zelfs kanker. Het is dus vooral in je eigen belang, om te vergeven! Zelfs, of misschien beter gezegd: juist als de dader geen berouw toont ... Maar hoe dan? Mijn cliënt* zit er middenin. Ze ervaart de pijn over wat er in het verleden is gebeurd als een blokkade in haar leven, tot op de dag van vandaag. Ze heeft ontdekt dat er nog zoveel opgekropte boosheid in haar hart zit, waar ze tot nu toe niets mee heeft gedaan. Omdat ze er anderen niet mee lastig wilde vallen. Maar uiteindelijk werd de druk in de ketel te hoog. Ze zocht en vond de weg naar mijn praktijk. Ik luister bewogen naar haar verhaal. Ze voelt ruimte en veiligheid en het hele relaas stroomt samen met de tranen, eindelijk naar buiten. Ik help haar het vergevingsproces te doorlopen. Een van de belangrijkste stappen is het tot uitdrukking brengen van de boosheid en de pijn. Veel christenen ervaren een rem als het daarom gaat. Er ligt een taboe op boosheid. Dat is toch niet positief? Maar ik moedig mijn cliënt juist aan om het wèl te doen! Ze mag bij mij ongeremd zeggen wat het met haar heeft gedaan, hoe het haar verdere leven heeft beïnvloed, hoeveel pijn het haar heeft gedaan, en hoeveel last ze er tot op de dag van vandaag nog van heeft … Het had nooit mogen gebeuren! Ze mag er met terugwerkende kracht: de kracht die ze nu wèl heeft, alsnog heftig tegen protesteren. En daar zit ineens de tiener voor me die het allemaal heeft meegemaakt. Haar ogen gesloten en twee handen in één vuist samengebald, is ze in haar binnenwereld even terug in de tijd. In onvervalste tienertaal gooit ze alles eruit wat ze toen niet kon zeggen. Even pauze … en dan komt er nog meer protest en verdriet … ik geef haar alle tijd die ze nodig heeft. Voel haar verontwaardiging en pijn met haar mee. Als ze er helemaal klaar mee is, letterlijk en figuurlijk, komt er ruimte. De rust keert weer en geleidelijk aan kan ze de bereidheid gaan voelen om tot echte, diepe vergeving te komen. Om de ander te gaan loslaten met een: ‘Je bent me niets meer schuldig, ik verwacht niets meer van jou, ik laat je vrij …’ Vergeving is een proces. Geen eenmalige handeling, geen ‘stap in gehoorzaamheid’, of louter een rationele beslissing van je wil. Je kunt alleen dan werkelijk en definitief vergeven, als je hele hart, dus ook al je emoties, erbij betrokken zijn. Als er aandacht en erkenning is geweest voor je boosheid en de pijn die je hebt geleden. Het mooie is dat daardoor in je hart een proces van heling op gang komt. Zelfs al komt er nooit meer erkenning of een excuus van de dader zelf. Ik zie het gebeuren bij mijn cliënt. Ze slaakt een paar keer een diepe zucht en doet haar ogen weer open. Door haar tranen heen grapt ze: ‘zucht-geeft-lucht-aan-een-hart-vol-smart!’ En ik weet dat de grootste pijn nu achter de rug is. Berusting wordt voelbaar. De angel is eruit, de druk is van de ketel. Vanaf nu zal ze meer ruimte en vrijheid gaan ervaren. Ja, ze voelt zich nu al een kilo lichter, zegt ze terwijl ze de deur uitstapt! 11/6/2011 0 Opmerkingen Grenzeloos verdrietigGrenzeloos verdrietig
Voor me zit een grenzeloos verdrietige cliënt. Hij heeft zijn grenzen te lang genegeerd en nu is hij getackeld door zijn eigen lichaam. Het weigerde nog langer mee te werken aan jarenlange roofbouw. Doorgegaan totdat hij er letterlijk bij neerviel. Opgebrand. Burnout. Het hield – letterlijk - op. Hoe liet hij het zover komen? De sleutel: een goed gevoel van grenzen. Wat wil ik? Wat wil ik niet? Om dat te kunnen weten heb je een stevig ik-gevoel nodig. Een besef van identiteit: dat ben ik, zó ben ik, en zo ben ik oké! Zó ver wil ik gaan, en dat is voor mij de grens. Niet iedereen krijgt dat besef vanzelf en in voldoende mate mee in het leven. Mijn cliënt heeft zich noodgedwongen een paar duidelijke doelen gesteld. Hij kan er niet meer omheen. Hij wil onder ogen zien hoe hij het voor elkaar heeft gekregen om zó lang zó veel te ver te gaan. In harmonie komen met zichzelf en vooral met dat deel dat hij zoveel geweld heeft aangedaan: zijn lichaam. Hij wil zijn grenzen gaan ontdekken, definiëren, ze leren voelen en respecteren. En vervolgens wil hij ze ook duidelijk maken aan de wereld om zich heen. Een hele uitdaging! Daarom is genezen van burnout een zaak van langere adem. Je hebt een gezond gevoel van grenzen nodig om goed te kunnen functioneren. En daarvoor is het heel belangrijk dat je goed kunt voelen! Juist daar zit ‘m bij veel mensen de kneep. Als je leerde dat ‘op je gevoel’ leven riskant is, dat voelen zwak is, dat je met je geest moet heersen over je ziel en lichaam, dan ging je de signalen van je lichaam veronachtzamen. Terwijl je alles wat er te voelen valt, ook voelt in je lichaam. Talloos zijn de uitdrukkingen in onze taal die daarop wijzen. Dat ligt als een steen in mijn maag … ik krijg een brok in mijn keel … ik heb vlinders in mijn maag … daar krijg ik pijn in mijn buik van … Je lichaam doet op alle fronten mee. Je leeft je leven immers in je lichaam? Het laat je voelen of je fit bent of moe, of je behoefte hebt aan rust of eten. Dat zijn de fysieke, primaire behoeften. Je lichaam laat je ook voelen, hoe je ziel zich voelt en dat is een andere dimensie. Ook al je emoties zijn voelbaar in je lichaam. Mijn hart springt op van blijdschap! Ik spring uit mijn vel van woede …! Het verdriet ligt als een klemmende band om mijn borst … Mijn maag doet pijn van spanning. Ik ben zo verliefd dat ik er niet van kan eten ... Onze cultuur heeft ons geleerd dat gevoelens niet betrouwbaar zijn en minder belangrijk dan kennis. Het is ‘gevaarlijk’ om je te laten leiden door je gevoel! Tientallen jaren is het accent gelegd op geloof en volharding, kennis, de geest, de ratio en de wetenschap. Emoties werden geassocieerd met zwakte en gezien als uitingen van de ‘zielige’ ziel. Die moesten we zoveel mogelijk bedwingen en verbergen. Het heeft gemaakt dat veel mensen een gezond gevoel van grenzen zijn kwijtgeraakt en grotendeels ‘in hun hoofd’ leven. De God van liefde schiep ons naar Zijn beeld, inclusief emoties, om een overvloedig leven te leiden: om van het leven te genieten met hart en ziel! Mijn cliënt voelt zich grenzeloos verdrietig zijn … De spons zit overvol, er kan niets meer bij. Veel praten we nog niet. Hij begint met een wandelingetje, elke dag een stukje verder. Stilgezet bij zichzelf moet hij er nu wel aan geloven: luisteren naar de signalen van zijn lichaam en ziel. Een onbepaalde tijd van rust en heel veel tijd om na te denken. En te voelen wat zijn lichaam en ziel hem willen zeggen. 2/3/2011 1 Opmerking Therapie maakt gelukkig!Uit Brits onderzoek is gebleken, dat mensen die therapie volgen, gelukkiger zijn dan mensen die promotie maken of een grote geldprijs winnen. Ook al kost therapie tijd, energie en geld, mensen vinden dat ze er rijker van worden!
Wat is er nu bepalend voor je welzijn? Wat maakt je als mens echt gelukkig? Het antwoord is: een ander mens! Iemand die niet alleen fysiek, maar ook van harte en met aandacht voor jou aanwezig is. Je hebt dat nodig vanaf het allereerste begin, om je te kunnen ontwikkelen tot een evenwichtige volwassene met een stevig ik-gevoel. Een baby komt op de wereld met de aangeboren behoefte aan hechting. Open voor contact en met een verwachtingsvol, nieuwsgierig ‘ja’ tegen het leven. Hechting vindt plaats door warmte, stemtoon, aanraking en oogcontact. De moeder kijkt de baby in de ogen en dan gebeurt er iets wonderlijks in de neurologie van zowel moeder als kind: dat deel van het brein dat zorgt voor empathie en verbinding, breidt zich uit. In het oogcontact stijgt de vreugde heel snel tot euforische hoogte, te vergelijken met een eerste verliefdheid! En als het verzadigingspunt is bereikt, wendt de kleine het hoofdje af: het is genoeg zo, even rusten. Meermalen herhaalt hetzelfde ritueel zich. Zo oefent het kind verbinding! Het leert liefde incasseren en geven. Na afloop heeft het een diep gevoel van: zij ziet mij, zij voelt mij. Ik doe ertoe. Dat legt de basis voor je welbevinden. Ik-sterkte is onder meer te zien aan de mate waarin iemand oogcontact kan maken en houden met een ander. Een mens wordt happy van de ervaring, gezien te worden. Of beter: gevoeld en gekend te worden. Het Hebreeuwse woord voor liefde is: kennen, want er is weinig verschil tussen je gekend en je geliefd voelen. David beschrijft dat zo: ‘Ik heb mijn ziel tot rust en stilte gebracht. Als een gespeend kind bij de moeder, zo is mijn ziel in mij’ (Ps. 131). Het gaat helaas lang niet altijd goed met de hechting in die eerste belangrijke levensjaren. Als de moeder fysiek en psychisch niet voldoende aanwezig kan zijn om de hechtingsbehoefte van haar kind te vervullen, bijvoorbeeld doordat haar aandacht in beslag wordt genomen door ziekte, problemen of rouw. Of wanneer het kind moet opgroeien in een onveilige, grillige omgeving. Dan blijft er een gevoel van spanning en onvervuldheid achter, dat niet vanzelf oplost wanneer het kind ouder wordt. Het kan moeite hebben met het aangaan relaties, omdat het onvoldoende de ervaring heeft meegekregen dat het OK is en dat het zich zeker en veilig kan voelen bij anderen. Het is – letterlijk – te weinig gezien. Maar er is goed nieuws: hechtingsschade is ook op latere leeftijd nog te repareren! In een liefdevolle relatie met een voor jou belangrijke ander. Dat kan een ouder iemand zijn, familie, je partner, vriend of vriendin. Je hebt iemand nodig, die niet bang is voor je emoties en die empatisch bij je kan blijven, terwijl je de pijn van het te weinig gehecht zijn verwerkt. In een veilige omgeving kun je je weer leren openstellen voor verbinding en ontvangen wat je tekort gekomen bent. Het mooie is dat er in dat (oog)contact tegelijkertijd fysiek herstel plaatsvindt op neurologisch niveau. Dit specifieke gedeelte van je brein is heel flexibel en blijft je hele leven groeien. Is er niemand op die manier beschikbaar voor jou in je nabije netwerk, dan kun je ook terecht bij een counsellor. Het genezende effect van therapie zit voor een belangrijk deel in de vertrouwensrelatie die wordt opgebouwd tussen cliënt en counsellor. Het Verwey-Jonger Instituut heeft een onderzoek gedaan naar de belevingswereld van honderden kinderen en jongeren, in opdracht van het Ministerie van Jeugd en Gezin. De kinderen gaven aan dat ze het vooral belangrijk vinden dat hun ouders tijd voor hen nemen. Aandacht en een goed gesprek vinden ze veel belangrijker dan meer zakgeld of dat hun vader een grote auto heeft! En … moeders, nog een belangrijke uitkomst: jullie zijn voor de Nederlandse kinderen de belangrijkste ouder! 6/12/2010 1 Opmerking Hechten en spiegelen‘Mamma, ik ben hie-ier!’ Mijn jongste staat met zwaaiende armpjes op en neer te springen om mijn aandacht te vangen, terwijl ik druk in gesprek ben met een vriendin.
Het is een basisbehoefte van ieder mens: de nabijheid een of enkele specifieke personen. Baby’s zijn er van nature op ingesteld een hechte liefdevolle relatie aan te gaan met tenminste één persoon, doorgaans de moeder. Deze relatie biedt het kindje veiligheid, geborgenheid en voldoening. Hechting is heel belangrijk voor de ontwikkeling van een kind en essentieel voor een goede emotionele en sociale ontwikkeling. Het helpt een kind om een eigen persoonlijkheid te ontwikkelen. Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen die zich veilig hebben kunnen hechten aan een of meer personen in het eerste jaar van hun leven, sociaal-emotioneel beter functioneren dan kinderen die niet die mogelijkheid hebben gehad. Ze kunnen beter omgaan met tegenslagen, hebben een groter gevoel van eigenwaarde, zijn sociaal vaardiger, weerbaarder, leergieriger en minder angstig. In onze hedendaagse maatschappij wordt het heel sterk gevonden om onafhankelijk en zelfstandig te zijn. Dat je jezelf kunt redden. Op je eigen benen kunt staan. ‘Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid!’ Zorg dat je niet afhankelijk wordt van een man! We zijn allemaal van die doe-het-zelvers geworden. En op veel gebieden lukt het ons dat nog redelijk ook. Het is juist een teken en een bron van kracht, als je in staat bent om je tot anderen te wenden voor emotionele steun. Want ook in hun volwassenheid hebben mensen het minstens zo hard nodig om veilig gehecht te zijn en te blijven aan voor hen belangrijke anderen! Volwassenen die zich zeker voelen over hun vangnet, kunnen makkelijker de hand uitsteken en verbinding maken. Ze durven onbekende situaties beter aan, zijn minder bang, maken makkelijker contact en zijn beter bestand tegen tegenslagen. Als ze zich onzeker voelen over steun van anderen, worden ze bang, boos of bazig, of ze vermijden verbinding helemaal en blijven afstandelijk. Spiegelneuronen Ons brein, onze hersenen zijn een scheppingswonder op zichzelf. Er is nog niet zo lang geleden een prachtige ontdekking gedaan door wetenschappers: spiegelneuronen. Mensen hebben elkaar nodig voor de ontwikkeling van hun identiteit. Al bij hun geboorte hebben ze zenuwcellen die zich als spiegelneuronen kunnen ontwikkelen. Vanaf onze geboorte doen we elkaar na. Als een baby naar zijn moeder kijkt en glimlacht, dan lacht de moeder meteen terug. Dat is een vorm van ‘spiegelen’, dus in houding en beweging nadoen wat de ander doet. Op dat moment leggen de hersenen van de baby een verband tussen de eigen glimlach en die van moeder, en wordt – pling! alsof er een lichtje aanspringt, - een spiegelneuron voor glimlachen aangemaakt. Mensen leren zichzelf kennen in de ‘spiegel’ van anderen en scheppen op die manier een band met hen. Als je weinig bent gespiegeld in je leven, hou je altijd een gevoel bij je van: mag ik er wel zijn? Wie ben ik? Zie je me wel? Ben ik in beeld? Zelf heb je dan ook minder goed geleerd om anderen te spiegelen, je in hen te verplaatsen, contact te maken. Spiegelneuronen zijn slimme cellen, die je in staat stellen om anderen te begrijpen en aan te voelen. Ze maken je tot een sociaal wezen, een mens in verbinding, in contact met anderen, gebaseerd op liefde. Zo heeft God het bedoeld. Het is nooit te laat om je spiegelneuronen te activeren! Counselling is in feite een continu spiegelproces. De counsellor stemt zich zoveel mogelijk af op de cliënt en functioneert daarbij als spiegel. Dat uit zich in lichaamshouding, oogcontact, stemgebruik, doorvragen, luisterstiltes en reflecties. Maar ook in: uitdaging, confrontatie, humor. Kortom, contact van hart tot hart in een setting van rust, privacy en veiligheid. ‘Ben ik in beeld?’ Ja, bij de counsellor ben je voor 200% in beeld. Pling! 25/10/2010 2 Opmerkingen TroostTroost
Het is 1992. Door het raam zie ik mijn kleuter met zijn fietsje onzacht op de keien duikelen. Oeff! Die geven niet mee. Ik hou mijn adem in en kijk even wat hij doet. Eerst een brulbui, zittend op de stoep. Niemand in de buurt. Dan krabbelt hij op, inspecteert zijn kapotte knie, schrikt en huilt nog even heel hard. Veegt zijn neus af aan zijn mouw, raapt de fiets op en komt zachtjes jammerend met hangend hoofd richting huis gesloft. Terwijl hij de gang in stapt, zwelt het verdriet weer aan tot volle sterkte. Ik vang hem in mijn armen en wieg hem troostend. ‘Wat is er toch gebeurd, kerel?' doe ik alsof ik niets heb gezien. Ik duw mijn neus in zijn haar en verbijt een lach, omdat ik het eigenlijk wel verbazend vind dat hij weer helemaal opnieuw begint met zijn verdriet. Op straat was het toch al over? 'Ik ben gevàllen met de fiets en ik heb bloe-hoe-hoe-hoed!' ‘Och jongen toch’, beklaag ik hem. Zijn geloei gaat langzamerhand over in nasnikken. Pleister op de knie, snoet poetsen, wat drinken. Ziezo, het ergste leed is geleden. Inmiddels is het 2010 en ben ik wat wijzer geworden. Wanneer is pijn ‘over’? Wat hij bij me kwam halen was troost, want die was er niet op straat! Een kind dat huilt krijgt vaak te horen: ‘Sst, stil maar! Flink zijn, het valt wel méé, kom, een snoepje erop, ziezo, óver!’ Maar welke impliciete boodschappen krijgt een kind dan mee? Niet huilen! (Lees: niet voelen). Als je huilt ben je een watje. Anderen vinden het maar lastig als je pijn hebt. Verstop je tranen of hou ze in, want niet huilen is flink! Het moet snel óver zijn. En: snoepen helpt tegen pijn … (!) In mijn praktijk spreek ik vaak mensen die zijn vastgelopen in verdriet dat nooit is gevoeld, geuit, toegelaten, erkend, getroost. Ze komen binnen met symptomen van depressie, vage psychosomatische klachten, rusteloosheid, stress. Kampen met voor henzelf onbegrijpelijke reacties op relatief kleine dingen, zoals woedeaanvallen en huilbuien; of voelen zich chronisch doodmoe. Tijdens de gesprekken komen vaak gebeurtenissen naar boven van jaren geleden, die nog steeds een grote impact blijken te hebben. Soms zo intens, dat leven in het nu weinig meer is dan overleven met ‘behulp’ van afweermethodes. Je niet laten kennen, hard werken, alles onder controle houden, verdoving zoeken in roken, drinken, drugs, winkelen, eetbuien (of juist niet eten), seks, computer of TV. Veel mensen zijn een ster geworden in het vinden van manieren om maar geen psychische pijn te hoeven voelen. Dat helpt hen alleen maar tijdelijk en dan ook nog van de wal in de sloot. Het leven schept het gebeurde telkens weer op je bordje, doordat er triggers langskomen die je oude pijnplek raken. Verdriet is een emotie. Dat woord betekent in het Latijn letterlijk: een beweging van binnen, die naar buiten komt. Mijn verdriet naar buiten brengen … is dat wel veilig? Veel mensen voelen zich kwetsbaar en willen niet het risico nemen om weer gekwetst te worden. Hoe kunnen we elkaar helpen? Troosten is veel makkelijker dan je denkt. Het is veel meer zijn dan doen. Je weet niet wat je moet zeggen? Vaak zijn er ook helemaal geen woorden. Je hoeft niets op te lossen of te zorgen dat het óvergaat. Je kunt meestal ook helemaal niets doen om iemands geleden pijn ongedaan te maken. Alle goedbedoelde woorden en adviezen – laat maar. Troosten is niets meer en niets minder dan: er zijn, iemand bijstaan, luisteren en erkenning geven voor de pijn. Voel je medeleven in je hart en wil je helpen dragen? Dan kun je naar de ander toegaan en hem uitnodigen om te komen met zijn verdriet en hem je aandacht en zo nodig je schouder lenen. Zo kan hij een stap zetten naar verwerking en heling. Hoelang het proces duurt, hoe vaak het verdriet opnieuw wordt gevoeld, hangt af van de ernst van de innerlijke verwonding. Maar één ding is zeker: gehoord, getroost, gevoeld, erkend verdriet wordt op den duur milder, minder scherp, beter te dragen. Er komt gaandeweg rust en berusting voor in de plaats. En bovenal het gevoel er niet alleen voor te staan! Vermijd mensen met verdriet niet, want daarmee vergroot je juist hun pijn. De kernbetekenis van troost is: ik ben bij je, ik sta naast je. Dat is liefde in actie, die verbindt en wonden helpt sluiten. |
|
|
|
|
|
RSS Feed