Troost

Troost
 
Het is 1992. Door het raam zie ik mijn kleuter met zijn fietsje onzacht op de keien duikelen. Oeff! Die geven niet mee. Ik hou mijn adem in en kijk even wat hij doet. Eerst een brulbui, zittend op de stoep. Niemand in de buurt. Dan krabbelt hij op, inspecteert zijn kapotte knie, schrikt en huilt nog even heel hard. Veegt zijn neus af aan zijn mouw, raapt de fiets op en komt zachtjes jammerend met hangend hoofd richting huis gesloft. Terwijl hij de gang in stapt, zwelt het verdriet weer aan tot volle sterkte.
Ik vang hem in mijn armen en wieg hem troostend. ‘Wat is er toch gebeurd, kerel?' doe ik alsof ik niets heb gezien. Ik duw mijn neus in zijn haar en verbijt een lach, omdat ik het eigenlijk wel verbazend vind dat hij weer helemaal opnieuw begint met zijn verdriet. Op straat was het toch al over? 'Ik ben gevàllen met de fiets en ik heb bloe-hoe-hoe-hoed!' 
‘Och jongen toch’, beklaag ik hem. Zijn geloei gaat langzamerhand over in nasnikken. Pleister op de knie, snoet poetsen, wat drinken. Ziezo, het ergste leed is geleden.
 
Inmiddels is het 2010 en ben ik wat wijzer geworden. Wanneer is pijn ‘over’? Wat hij bij me kwam halen was troost, want die was er niet op straat! Een kind dat huilt krijgt vaak te horen: ‘Sst, stil maar! Flink zijn, het valt wel méé, kom, een snoepje erop, ziezo, óver!’ Maar welke impliciete boodschappen krijgt een kind dan mee? Niet huilen! (Lees: niet voelen). Als je huilt ben je een watje. Anderen vinden het maar lastig als je pijn hebt. Verstop je tranen of hou ze in, want niet huilen is flink! Het moet snel óver zijn. En: snoepen helpt tegen pijn … (!)
 
In mijn praktijk spreek ik vaak mensen die zijn vastgelopen in verdriet dat nooit is gevoeld, geuit, toegelaten, erkend, getroost. Ze komen binnen met symptomen van depressie, vage psychosomatische klachten, rusteloosheid, stress. Kampen met voor henzelf onbegrijpelijke reacties op relatief kleine dingen, zoals woedeaanvallen en huilbuien; of voelen zich chronisch doodmoe. Tijdens de gesprekken komen vaak gebeurtenissen naar boven van jaren geleden, die nog steeds een grote impact blijken te hebben. Soms zo intens, dat leven in het nu weinig meer is dan overleven met ‘behulp’ van afweermethodes. Je niet laten kennen, hard werken, alles onder controle houden, verdoving zoeken in roken, drinken, drugs, winkelen, eetbuien (of juist niet eten), seks, computer of TV. Veel mensen zijn een ster geworden in het vinden van manieren om maar geen psychische pijn te hoeven voelen.
 
Dat helpt hen alleen maar tijdelijk en dan ook nog van de wal in de sloot. Het leven schept het gebeurde telkens weer op je bordje, doordat er triggers langskomen die je oude pijnplek raken. Verdriet is een emotie. Dat woord betekent in het Latijn letterlijk: een beweging van binnen, die naar buiten komt. Mijn verdriet naar buiten brengen … is dat wel veilig? Veel mensen voelen zich kwetsbaar en willen niet het risico nemen om weer gekwetst te worden.
 
Hoe kunnen we elkaar helpen? Troosten is veel makkelijker dan je denkt. Het is veel meer zijn dan doen. Je weet niet wat je moet zeggen? Vaak zijn er ook helemaal geen woorden. Je hoeft niets op te lossen of te zorgen dat het óvergaat. Je kunt meestal ook helemaal niets doen om iemands geleden pijn ongedaan te maken.
Alle goedbedoelde woorden en adviezen – laat maar. Troosten is niets meer en niets minder dan: er zijn, iemand bijstaan, luisteren en erkenning geven voor de pijn. Voel je medeleven in je hart en wil je helpen dragen? Dan kun je naar de ander toegaan en hem uitnodigen om te komen met zijn verdriet en hem je aandacht en zo nodig je schouder lenen. Zo kan hij een stap zetten naar verwerking en heling. Hoelang het proces duurt, hoe vaak het verdriet opnieuw wordt gevoeld, hangt af van de ernst van de innerlijke verwonding.
Maar één ding is zeker: gehoord, getroost, gevoeld, erkend verdriet wordt op den duur milder, minder scherp, beter te dragen. Er komt gaandeweg rust en berusting voor in de plaats. En bovenal het gevoel er niet alleen voor te staan! Vermijd mensen met verdriet niet, want daarmee vergroot je juist hun pijn. De kernbetekenis van troost is: ik ben bij je, ik sta naast je. Dat is liefde in actie, die verbindt en wonden helpt sluiten.
 ​